[Tọa Đàm Trực Tuyến] Mối Liên Hệ Giữa Chứng Mất Ngủ Và Trầm Cảm

Ngày 27/08/2022 vừa qua, các chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần Việt Nam đã tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Mối liên hệ giữa chứng Mất ngủ và Trầm cảm”. Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia cho biết, chất lượng giấc ngủ và chứng trầm có liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi bị thiếu ngủ dài ngày, nghiêm trọng thì sức khỏe tinh thần cũng bị ảnh hưởng và có thể gây ra tình trạng mệt mỏi, stress. 

Buổi tọa đàm của Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần Việt Nam (MHRC) có sự tham gia của lương y Đỗ Minh Tuấn (Giám đốc chuyên môn Nhà thuốc Đỗ Minh Đường); thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan (Nguyên trưởng khoa khám bệnh, BV YHCT Trung ương) và thầy thuốc ưu tú, bác sĩ Lê Thị Phương (Nguyên PGĐ chuyên môn – BV YHCT Hà Đông).

Trong khuôn khổ buổi tọa đàm, các bác sĩ đã thảo luận về mối liên quan giữa chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tâm thần. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng đưa ra lời khuyên giúp cải thiện giấc ngủ, từ đó hỗ trợ cải thiện trình trạng căng thẳng, lo âu do rối loạn tâm thần gây ra.

Mối liên quan giữa sức khỏe tâm thần và chất lượng giấc ngủ

Mở đầu buổi tọa đàm online, thầy thuốc ưu tú, bác sĩ Lê Phương chia sẻ: Sức khỏe tinh thần và giấc ngủ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Việc thường xuyên thiếu ngủ, ngủ không sâu giấc sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe tinh thần và trạng thái tâm lý của một người. Thông thường, người đang gặp phải các vấn đề về sức khỏe tâm thần sẽ rất dễ mắc phải chứng mất ngủ, rối loạn giấc ngủ và ngược lại.

BS Lê Phương cũng cho biết, những vấn đề về giấc ngủ thường gặp nhiều hơn ở những người bị rối loạn lưỡng cực, tăng động giảm chú ý, trầm cảm hoặc lo âu. Nói cách khác, mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc được xem là các triệu chứng của bệnh nhân mắc chứng rối loạn tâm thần. Những vấn đề về giấc ngủ sẽ làm tăng nguy cơ gây ra các chứng rối loạn tâm thần. Chính bởi vậy, một khi tình trạng mất ngủ được cải thiện, vấn đề về sức khỏe tâm thần cũng được cải thiện đáng kể.

Khi chỉ ra những nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ, thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan cho biết:

• Theo Y học hiện đại, chứng mất ngủ thường xảy ra do mắc phải các bệnh lý về hô hấp, mạch máu não, viêm khớp, u xơ tiền liệt, đái tháo đường. Các bệnh lý tâm thần thần kinh như trầm cảm, lo âu, căng thẳng cũng là nguyên nhân gây mất ngủ phổ biến. Bên cạnh đó, người bệnh sử dụng các loại thuốc lợi tiểu, thuốc giảm đau chứa cafein cũng có thể gặp tình trạng này.
• Trong khi đó, theo Y học cổ truyền, mất ngủ xảy ra do khí huyết hư nhược, khi huyết không đủ để nuôi dưỡng tâm, lo nghĩ quá độ ảnh hưởng tới Tâm tỳ, can khí uất kết.

Từ đó, có thể thấy rằng, tình trạng mất ngủ và sức khỏe tâm thần có liên hệ khá mật thiết với nhau. Khi ngủ đủ giấc và ngon giấc, cơ thể sẽ được hồi phục trạng thái cân bằng, sức khỏe tinh thần, cảm xúc được cải thiện. Ngược lại, khi mất ngủ xảy ra, những cảm xúc tiêu cực, những vấn đề sức khỏe có thể bị trầm trọng hơn, gây ra nhiều hệ lụy khác.

Cụ thể, các chuyên gia đã chỉ rõ ảnh hưởng của việc thiếu ngủ gây ra cho người bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu như sau:

• Buồn phiền: Theo ước tính, có 65-90% người lớn bị trầm cảm nặng và 90% trẻ em bị rối loạn tâm thần gặp phải các vấn đề về giấc ngủ. Tình trạng mất ngủ gây ảnh hưởng xấu tới hiệu quả điều trị bệnh, làm gia tăng cảm giác lo lắng, buồn phiền. Thậm chí, người bệnh trầm cảm bị mất ngủ nghiêm trọng có thể nghĩ tới những hành động tiêu cực như tự làm tổn thương bản thân hoặc tự sát.
• Rối loạn lưỡng cực: Trong giai đoạn hưng cảm của rối loạn lưỡng cực, bệnh nhân thường bị mất ngủ hoặc có nhu cầu ngủ ít hơn bình thường. Tuy nhiên, cũng có một tỷ lệ nhỏ người bệnh ngủ quá nhiều. Những vấn đề này đều ảnh hưởng tiêu cực đến người bệnh và làm tăng nguy cơ tái phát bệnh.
• Rối loạn lo âu: Chất lượng giấc ngủ ảnh hưởng tới  50% người bệnh gặp phải chứng rối loạn lo âu toàn thể, căng thẳng sau chấn thương, rối loạn hoảng sợ hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Tình trạng mất ngủ cũng là yếu tố làm gia tăng các triệu chứng hay mức độ rối loạn lo âu, trầm cảm.
• Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Trẻ bị tăng động giảm chú ý thường gặp phải các vấn đề về giấc ngủ như ngủ trằn trọc, ngủ không sâu giấc, ngủ ít nhiều hơn trẻ bình thường. Các bé mắc phải chứng bệnh này cũng thường có cảm xúc không ổn định, có thể trở nên hiếu động, không chú ý và dễ gặp phải những cảm xúc tiêu cực hơn.

Có thể bạn quan tâm: Phác đồ YHCT điều trị mất ngủ kinh niên của dòng họ Đỗ Minh

Cách cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tâm thần

Lương y Đỗ Minh Tuấn, chuyên gia YHCT với hơn 15 năm kinh nghiệm khám và điều trị bệnh mất ngủ cho biết, để cải thiện hiệu quả tình trạng mất ngủ và hỗ trợ cải thiện sức khỏe tâm thần, cần phải kết hợp giữa việc thay đổi lối sống, hành vi, áp dụng liệu pháp tâm lý và kết hợp sử dụng thuốc điều trị (nếu cần).

Cụ thể, dưới đây là một số lời khuyên lương y Đỗ Minh Tuấn đưa ra cho người bệnh:

• Thay đổi lối sống

Người bệnh nên xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh, tránh xa hoặc hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá. Những chất này gây kích thích và làm suy giảm hệ thần kinh trung ương, khiến người bệnh khó ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc ngủ không ngon giấc.

• Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên:

Tập luyện thể dục, yoga hợp lý giúp người bệnh cảm thấy khỏe mạnh, thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ hơn. Tuy nhiên, người bệnh nên tập luyện thể dục thể thao vào khung giờ hợp lý, không nên vận động mạnh trước khi đi ngủ bởi như vậy có thể gây khó ngủ hơn. Thay vào đó, bạn có thể tập thiền, hít thở hoặc một số động tác yoga nhẹ nhàng.

• Vệ sinh giấc ngủ

Đây là thuật ngữ nói tới việc người bệnh nên duy trì lịch ngủ – thức dậy đều đặn hàng ngày, giữ không gian ngủ sạch sẽ, thoáng mát. Bạn nên sử dụng phòng ngủ cho việc ngủ, quan hệ tình dục và giữ cho không gian phòng ngủ tối. Vì vậy, các chuyên gia khuyên người bệnh không nên trang bị các thiết bị điện tử hiện đại trong phòng ngủ.

• Thư giãn

Thường xuyên luyện tập thiền, yoga và các bài tập hít thở giúp thư giãn cơ thể được xem là biện pháp tốt giúp cải thiện chứng mất ngủ và chứng rối loạn lo âu, stress.

• Liệu pháp nhận thức hành vi

Người mắc chứng mất ngủ thường có xu hướng bận tâm đến việc không ngủ được. Vì vậy, việc ứng dụng các kỹ thuật nhận thức hành vi sẽ giúp người bệnh thay đổi kỳ vọng tiêu cực và gia tăng niềm tin rằng họ có thể ngủ ngon.

Ngoài việc ứng dụng các biện pháp kể trên, bác sĩ Lê Phương cũng khuyên người bệnh nên quan tâm thường xuyên tới việc chăm sóc sức khỏe, sớm thăm khám khi nhận thây có các dấu hiệu bất thường về giấc ngủ hay gặp phải tình trạng căng thẳng, rối loạn lo âu. Việc thăm khám, can thiệp sớm đóng vai trò quan trọng giúp cho việc điều trị bệnh hiệu quả và dứt điểm hơn.

Quý bạn đọc đang gặp phải các  vấn đề về rối loạn giấc ngủ có thể liên hệ tới các chuyên gia của MHRC Việt Nam để được tư vấn và hướng dẫn chi tiết nhất.

Dành riêng cho bạn:

• Mất ngủ chữa đúng hiệu quả cao, bạn đã lựa chọn đúng phương pháp?
• Cơ thể bạn sẽ như thế nào nếu mất ngủ kéo dài và cách điều trị?